Classic Car Catalogue

Polski Fiat, FSO, FSM, ZNS 1972

Polski Fiat 125p (FSO)
Syrena (FSO)
Warszawa (FSO)
Polski Fiat 126p (FSM) - premiera
Warta (ZNS) - wrzesień

Poland


 

 
Nowy Polski Fiat 126p będzie produkowany w Fabryce Samochodów Małolitrażowych na Śląsku, która od 1953 roku produkuje silniki do samochodów Syrena. Rozbudowę zakładów rozpoczęto w listopadzie 1969 roku a w lipcu 1970 uruchomiono produkcję podzespołów dla Syreny. W styczniu ubiegłego roku zapadła decyzja o przeniesieniu produkcji tego pojazdu do Bielska-Białej a 29 pażdziernika rozpoczęto jednostkowy montaż szkolny. Zbudowano 117 sztuk. 1 sierpnia tego roku ruszyła produkcja seryjna modelu 104 a póżniej 105. Do końca roku powstało 9002 egzemplarzy Syren w wersjach 104 i 105. Kontrakt o zakupie licencji na produkcję Fiata 126 podpisano 29 października 1971. Jego próbny montaż rozpczął się 22 lipca tego roku. Produkcja polskich fabryk motoryzacyjnych:
FSO
Polski Fiat 125p – 51700 szt.
Warszawa – 12800 szt.
FSM
Syrena 105 – 8940 szt.
FSR
Tarpan – 25 szt.
 

Polski Fiat 125p (FSO)

1300 (R4 cyl, 1295 cm³, 60 KM)
1500 (R4 cyl, 1481 cm³, 75 KM)
  Sedan (2506 mm)
  Kombi
  Pick-up - nowy model

Na tegorocznych 41 Międzynarodowych Targach Poznańskich - Fabryka Samochodów Osobowych prezentuje bogaty asortyment modeli samochodów Polski Fiat. Należy przy tym podkreślić, że zdecydowaną większość z nich stanowią nowe, zmodernizowane wersje uprzednio wystawianych samochodów. Przedstawiamy poniżej pełny asortyment tych samochodów. Zwracamy uwagę, że wystawione w tym roku Polskie Fiaty 125 P odznaczają się także nową kolorystyką zarówno pokryć lakierniczych jak tapicerek, czego nie są w stanie oddać nasze fotografie.
Motor '72

SAMOCHÓD Polski Fiat 125 P KOMBI, 1500 umożliwia szybki i wygodny przewóz osób i bagażu o łącznej masie 450 kg, tj. 5 osób i 100 kg bagażu, a przy maksymalnym wykorzystaniu ładowności przestrzeni bagażowej, transport ładunku wynoszącego 370 kg oraz kierowcę. Maksymalna powierzchnia bagażowa przy siedzeniach tylnych złożonych wynosi 1,55 m2. Wygodny dostęp do wszystkich miejsc umożliwia 5-drzwiowe nadwozie. Samochód ma zawieszenie wzmocnione w stosunku do limuzyny. Podobnie jak limuzyny, wyposażony jest w układ hamulcowy dwuobwodowy z korektorem, dźwignią zmiany biegów na podlodze i zamknięty uklad chlodzenia. Szybkość maksymalna, jaka rozwija, wynosi około 150 km/godz. Model kombi wyposaża się w ogumienie 170 i 175-13 oraz obręcze 5J-13.
Polski Fiat 125 P Kombi 1300 w wersji francuskiej różni się od opisanego powyżej modelu 1500 silnikiem 1300 cm³ oraz tzw. bezpieczną kierownicą, wymaganą przepisani francuskimi. Samochód osiąga szybkość maksymalną 140 km/godz.
Istnieje też Polski Fiat 125 P Kombi/1300 w wersji ekonomicznej, który cechuje się uboższym wykończeniem zewnętrznym i wewnętrznym, podobnie jak limuzyna 125 P ekonomiczna. W produkcji też znajdzie się samochód Polski Fiat 125 P Kombi 1500 wersji ekonomicznej, w któnym oprócz uboższego wykończenia zastosowano tańszy w eksploatacji odprężony silnik 1500, przystosowany do paliwa o LO 78. Samochód ma również powiększony prześwit porównywalny z prześwitem samochodu Warszawa.

Nowością tegorocznych Targów jest również rodzina samochodów Polski Fiat w wersji pick-up prezentowana w 4 odmianach. Samochody te wyposażono w silniki 1500 standardowe ale równie mogą na żądanie być wyposażone w silnik 1500 z obniżonym stopniem sprężania o mocy 65 KM.
SAMOCHÓD Polski Fiat 125 P/1500 PICK-UP W WERSJI LUKSUSOWEJ. Obciążenie użyteczne samochodu wynosi 540 kg, w tym ładunek na platformie 400 kg i 2 osoby w kabinie kierowcy. Powierzchnia ładunkowa ma ok. 2,5 m2. W samochodzie wykorzystano wzmocnione zawieszenie z modelu 125 P Kombi. Nadwozie samochodów w tej wersji wyposażone jest w elementy ozdobne typowe dla limuzyny Standard.
SAMOCHOD Polski Fiat 125 P/1500 PICK-UP Z NADBUDOWĄ. Przestrzeń ładunkowa w tej wersji jest zaktyta nadbudową wykonaną z laminatu typu włókno szklane - żywica epoksydowa. Nadwozie nie jest wyposażone w elementy ozdobne typowe dla limuzyny.
SAMOCHÓD Polski Fiat 125 P/1500 PICK-UP z OPOŃCZĄ. Przestrzeń ładunkowa w tej wersji osłonięta jest brezentowa nie zdejmowaną opończą wspartą na metalowych paląkach. Nadwozie nie jest wyposażone w elementy ozdobne typowe dla limuzyny.
SAMOCHÓD Polski Fiat 125 P/1500 PICK-UP o powiększonym prześwicie (nie pokazany na zdjęciu). Platforma ładunkowa tego samochodu ma podwyższone burty o wysokości dostosowanej do przewozu mniejszych zwierząt. Zwiększony prześwit samochodu zapewniający lepsze własności jezdne po gorszych drogach uzyskano wprowadzając większe ogumienie oraz zmiany w zawieszeniu.

SAMOCHÓD Polski Fiat 125P/1500 KOMBI DOSTAWCZE to samochód do szybkiego przewozu mniejszych ładunków o masie do 350 kg. Długość przestrzeni ładunkowej wyposażonej w metalową podłogę jest większa niż w 125P Kombi i wynosi ok. 1850 mm. Samochód jest wyposażony tylko w dwa foteliki przednie. Koło zapasowe usytuowane jest we wnętrzu w pozycji stojącej.

SAMOCHÓD Polski Fiat 125 P/1300 - LIMUZYNA EKONOMICZNA. Samochód ten jest odpowiednikiem popularnych za granicą, tańszych, o niższym standardzie wykończenia, mutacji modeli standardowych. W samochodzie tym w porównaniu z seryjną limuzyną, zrezygnowano z pewnych elementów ozdobnych, oraz zespołów, które nie są niezbędne w samochodzie, jak lampa cofania, mechanizm wspomagania hamulców, a także zastosowano tańsze materiały lub elementy wyposażenia. Polski Fiat ekonomiczny nie ma między innymi: kłów na zderzakach, listew ozdobnych, kołpaków ozdobnych kół, drzwiczek schowka na desce rozdzielczej, parapetów drzwiowych, podłokietnika środkowego na siedzeniach tylnych. Istnieje natomiast możliwość ewentualnego późniejszego uzupełniania tego wyposażenia przez użytkownika wg jego upodobań. Demonstrowana jest też wersja limuzyny ekonomicznej z silnikiem 1500, która poza tańszym wykończeniem otrzymała również bardziej ekonomiczny w eksploatacji silnik 1500 dostosowany do benzyny o LO 78, o mocy 65 KM.

Polski Fiat 125 P z powiększonym prześwitem (na zdjęciu po lewej) ma prześwit większy o ok. 40 mm. Zastosowano w nim ogumienie 15-calowe.

SAMOCHÓD Polski Fiat 125 P/1500 TAXI zbudowany jest na bazie limuzyny i mieści 4 pasażerów. Jest on wyposażony w ekonomiczny w eksploatacji silnik 1500 o mocy 65 KM z obniżonyn stopniem sprężania, dostosowany do pracy na benzynie niebieskiej. Taksówkę dostosowano do jazdy po gorszych drogach, zwiększając prześwit i wyposażajac ją w ogumienie 15". Taksometr zabudowany został na osłonie skrzyni biegów gdzie jest też łatwy dostęp do plomb, oddzielna lamlpa sygnalrzacyjna z napisami "Wolny" na tablicy rozdzielczej, a na dachu oczywiście lampa z napisem TAXI.

SAMOCHÓD 125 P/1500 SANITARKA jest również nowym mdelem sanitarki jednonoszowej, zbudowanej na bazie Polskiego Fiata Kombi. Samochód wyposażony jest w nosze umieszczone z lewej strony przedzialu sanitarnego na wysuwanej platformie. Po prawej stronie obok noszy jest fotelik dla lekarza, co umożliwia dokonywania pewnych zabiegów w czasie jazdy. Dla zapewnienia skutecznej wentylacji tylnej części nadwozia, zabudowano duży wywietrznik dachowy. Koło zapasowe usytuowano obok noszy i jest ono dostępne po otwarciu lewych tylnych drzwi. Samochód jest dostosowany do przewozu bogatego wyposażenia specjalnego jak: butla tlenowa, aparat tlenowy przenośny, walizka z narzędziami lekarskimi, szyny Kramera, deska do usztywniania kręgosłupa pacjenta itp. Sanitarkę wyposażono również w dodatkowe reflektory przeciwmgielne, dodatkowe sygnały dźwiękowe z przemiennikiem sygnału oraz lampę sygnalizacyjną pojazdu uprzywilejowanego. Oprócz tego samochód jest dostosowany do zainstalowania radiotelefonu.

SAMOCHÓD Polski Fiat 125 P/1300 LIMUZYNA z silnikiem o podwyższonej mocy, nowym tylnym zawieszeniem i zmodernizowanym nadwoziem otrzymał nowy silnik 1300 o mocy podwyźszonej do 65 KM, zapewniający odpowiednio wyższe osiągi dynamiczne w porównaniu z wersją standardową samochodu. Wyposażony został również w nowe tylne zawieszenie z osią tylną prowadzoną precyzyjnie drążkami reakcyjnymi. Wyposażony jest w kierownicę bezpieczną z zamkiem blokady, a także, podobnie jak standardowe Polskie Fiaty, w dwuobwodowy układ hamulców i dźwignię zmiany biegów na podłodze oraz zamknięty układ chłodzenia silnika ze zbiornikiem wyrównawczym. Z zewnątrz nadwozie otrzymało kasetowe, niewystające klamki (na zdjęciu) oraz boczna listwy ozdobne. Istnieje też wersja samochodu 125 P/1500 Berlina z silnikiem odprężonym. W samochodzie tym dzięki silnikowi 1500 z obniżonym do 7,2:1 stopniem sprężania uzyskano możliwość stosowania tańszego paliwa o liczbie oktanowej 78 (benzyna niebieska). Należy podkreślić, że odbywa się to kosztem minimalnego obniżenia (do 65 KM) mocy silnika, a więc i osiągów dynamicznych samochodu.

Samochód PF 125 P/1300 w wersji francuskiej z rozsuwanym dachem; stosownie do wymagań przepisów francuskich wyposażony jest w tzw. kierownicę bezpieczną z zamkiem blokady walu kierowniczego po prawej stronie. Podobnie jak standardowe Polskie Fiaty ma on dwuobwodowy układ hamulcowy z korektorem siły hamowania kół osi tylnej, zamknięty układ chłodzenia silnika, dźwignię zmiany biegów usytuowaną na podłodze. Nadwozie pokryte jest lakierem piecowym metalizowanym. Nadwozie tego samochodu otrzymało rozsuwany sztywny dach o dużej szerokości. Odsuwanie dachu jest łatwe, za pomocą odchylanej ku dołowi dźwigienki regulującej, służącej jako rękojeść.  

SAMOCHÓD RAJDOWY Polski Fiat 125 P MONTE CARLO - jest modelem nawiązującym w swych rozwiązaniach konstrukcyjnych do samochodu Polski Fiat, który z sukcesem ukończył tegoroczny Rajd Monte Carlo. Jako jednostkę napędową zastosowano w nim silnik 1500 o podwyższonych osiągach. Samochód otrzymal kola ze stopu lekkiego o wymiarach 5J X 13 z ogumieniem 175-13". W zawieszeniu zastosowano twardsze amortyzatory wyprodukowane w Krośnie na licencji firmy Armstrong. Na zderzaku z przodu zainstalowane są dwa dodatkowe reflektory jodowe. We wnętrzu wprowadzono kierownicę bezpieczną z kołem kierowniczym typu sportowego, w specjalnej nadbudowie na desce rozdzielczej usytuowano dodatkowe wskaźniki: obrotomierz, wskaźniki cyfrowe, ciśnienia i temperatury oleju. Szybkościomierz otrzymał zmieniony odpowiednio zakres wskazań. Przednie foteliki otrzymały kształt typu kubełkowego. Zewnętrznie samochód wyróżnia się nadwoziem w kolorze żółto-pomarańczowym, czarną pokrywą silnika i klapą bagażnika oraz oznakowaniem rajdowym.
 

Warszawa (FSO)

224 (R4 cyl, SV, 2120 cm³, 52 KM)
223 (R4 cyl, OHV, 2120 cm³, 70 KM)
 Sedan
 Kombi
 Pick-up

 

Syrena 104 and 105 (FSO and FSM)

104 (3cyl, 2suw, 842cm³, 40KM) – zakończenie produkcji
105 (3cyl, 2suw, 842cm³, 40KM) – nowy model
R-20 (3cyl, 2suw, 842cm³, 40KM) – nowy model

22 czerwca FSO rozpczęła produkcję zmodernizowanej Syreny 105. Podstawowa róznica w stosunku do popdzedniego modelu to przeniesienie zawiasów drzwi na przedni słupek. Zastosowano klamki i zamki z Polskiego Fiata 125p. Ponadto obniżono linię bocznych okien.
1 sierpnia ruszyła produkcja Syreny 104 w Fabryce Samochodów Małolitrażowych w Bielsku-Białej. Przeprowadzka z FSO rozpoczęła sie w lipcu 1970 roku, kiedy to na Śląsku ukończono budowę nowej hali produkcyjnej a pod koniec roku ubiegłego rozpoczął się tzw. montaż szkolny. Syreny z Bielska-Białej różnią się od warszawskich znaczkiem firmowym na masce z napisem WSM – Wytwórnia Samochodów Małolitrażowych. Znaczki te zamówiono zanim zakłady zostały przemianowane na FSM.
Pod koniec września do FSM przeniesiono produkcję nowej Syreny 105.
Na początku września FSO zmontowała pierwszą serię towarowych Syren R-20 przeznaczonych dla rolnictwa. W związku z ostatecznym zaprzestaniem produkcji Syreny przez fabrykę w Warszawie, nie wiadomo jaki będzie dalszy los tej wersji. Fabryka w Bielsku-Białej nie kwapi się z jego przejęciem mając gotowy własny projekt Syreny Bosto.


FSO Syrena 104

FSO Syrena 105

FSO Syrena 105

FSM Syrena 104

FSM Syrena 104

FSM Syrena 105

FSM Syrena 105
 

Polski Fiat 126p (FSM)

126p (2 cyl, 594 cm³, 23 KM)

Polski Fiat 126p NA PL. DEFILAD W WARSZAWIE

"Polski Fiat 126 p - samochód dla Ciebie". Pod takim tytułem na warszawskim Placu Defilad została zorganizowana wystawa samochodów Polski Fiat 126p, będąca właściwie pierwszą oficjalną prezentacja tego samochodu małolitrażowego w Polsce. Cieszyła się ona ogromnym zainteresowaniem społeczeństwa; wystawa przed Pałacem Kultury i Nauki odwiedzana była przez dziesiątki tysięcy warszawiaków, a następnie przeniesiona na Śląsk. Niezależnie od kilkunastu małych, sympatycznych samochodzików, ustawionych dość dziwacznie na skośnych podestach, a nawet holujących przyczepki kempigowe przedstawiony był też na warszawskiej wystawie starszy brat - Polski Fiat 125p. Były to znane już odmiany nadwozia tego zerańskiego samochodu oraz limuzyny w nowych, wchodzących od IV kwartalu br. do produkcji kolorach lakieru. Motor odbył jazdy próbne Polskim Fiatem 126 p. Rzec można, że przyjemnie rozczarowaliśmy się tym samochodzikiem. Zywy to pojazd, dla dwóch osób pakowny, dobrze zawieszony i sympatyczny w sylwetce zewnętrznej. W następnym numerze podamy nasze opinie poświęcone Polskiemu Fiatowi 126 p, zaprezentowanemu po raz pierwszy 9 listopada 1972 roku w Warszawie. (SZEL)
Motor '72
 

Warta (ZNS)

Warta (R4 cyl, 2120 cm³, 70 KM)

W świetle ostatnich decyzji największe szanse wprowadzenia do produkcji ma Warta 2, ktorej 1000 egzemplarzy ma się ukazać już w przyszłym roku. Jest to nowy samochód zbudowany w oparciu o zespoły podwozia samochodu Warszawa. Nowe jest nadwozie, rama, koła. Warta 2 prezentuje duże walory użyteczne. Wystawiono dwie odmiany Warty 2: z drzwiami brezentowymi i z opończą na skrzyni ładunkowej lecz bez ściany oddzielającej kabinę od skrzyni ładunkowej oraz wersję z przesuwną scianą tylną. Szczególnie ta druga wersja wzbudzała duże zainteresowanie. Pojazd może przewozić 2 osoby i 600 kg ładunku na skrzyni o długości 2000 mm lub 6 osób i 300 kg ładunku na skrzyni o zmniejszonej długości do 1400 mm. Producentem Warty 2 mają być Wielkopolskie Zakłady Napraw Samochodów Poznań - Antoninek.
Motor '72

 

Syrena Bosto (FSM)

(3cyl, 2suw, 842cm³, 40KM) - prototyp

Bielska Fabryka Samochodów Małolitrażowych wykonała prototyp samochodu towarowo-osobowego Syrena 104B opartego na elementach samochodu Syrena. Nadwozie samochodu ma dwoje drzwi bocznych i dwuskrzydłowe drzwi tylne. VVykonane jest ono z blachy wzmocnionej płytkimi przetłoczeniami. Inna niż w seryjnej Syrenie jest oś tylna prototypu, zawieszona niezaleznie na wahaczach wzdłużnych, o regulowanym napieciu pakietu drążków skrętnych. Twórcy prototypu zapewniają że Syrena 104B ma nośność 575 kg czyli 1 osoba + 500 kg ładunku lub 4 osoby i 275 kg ładunku. Choć Syrena 104B skonstruowana została z myśla o rolnictwie, ogrodnictwie, handlu, rzemiośle, duże zainteresowanie wzbudzała również wsród miłośników turystyki samochodowej.
Motor '72
 

Syrena R-20 (FSO)

(3cyl, 2suw, 842cm³, 40KM) - prototyp

Trzeba przyznać, że Fabryka Samochodów Osobowych na Żeraniu wciaż nie traci sympati, dla swych samochodow małolitrażowych - FSO Syren. Choć teoretycznie zaprzestano już produkcji tego wozu (w praktyce Żerań będzie jeszcze wytwarzał te samochody z zapasów materialowych do 30 września br.) w pierwszych dniach września zaprezentowano rolniczą odmianę Syreny - model R 20. Samochód ten przeznaczony jest do transportu w gospodarstwach rolnych na małe i średnie odległości. Nie jest to zbyt duży pojazd dla rolników, no bo przecież Syrena nie jest dużym wozem. Tym niemniej rolnicy, agrotechnicy, leśnicy moga załadować na ten samochód 350 kg i przewozić je po nie najlepszych drogach na różne odległości.
Ta odmiana samochodu rolniczego, która zostala opracowana przez Centralny Ośrodek Konstrukcyjno - Badawczy Polmo, a wykonana przez Fabrykę Samochodów Osobowych w niecałe pół roku (seria produkcyjna 20 sztuk) jest chyba najlepszym kompromisem konstrukcyjnym różnych odmian samochodów rolniczych na bazie FSO Syreny. Proponowano przecież odkryte nadwozie, niezbyt przystosowane do naszych warunków klimatycznych, rozpatrywano różne odmiany podwozi, jak najlepiej dostosowujace pojazd do warunków wiejskich. Ostateczna wersja samochodu rolniczego jest również naikorzystniejszym kompromisem ekonomicznym. Pozostawiono w tym samochodzie bez żadnych zmian podwozie i silnik jak również zachowano kabinę kierowcy, zapewniajac warunki względnego komfortu (ogrzewanie, dach nad głową, opuszczane okna itd.). Nowościa natomiast w porównaniu z modelami osobowymi jest skrzynia ładunkowa o rozmiarach 1,43 x 1,42 m. Na tej powierzchni ładunkowej można przewozić towary w odkrytym samochodzie, względnie po założeniu pałaków i opończy -- pod dachem. Stosunkowo wysoko (725 mm) znajduje się w Syrenie R 20 podłoga, jednak to już wina adaptowanego z samochodu osobowego podwozia. Samochód wyposażono w ogumienie btotno-śniegowe 5.90--15, przy czym koło zapasowe znalazlo się za miejscem pasażera.
Aby samochód był jak najtańszy (cena nie została jeszcze ustalona) zrezygnowano z wszelkich chromowanych ozdób. Zderzaki, ramki reflektorów oraz kołpaki kół sa lakierowane, a nie chromowane. Skrzynia ładunkowa nie ma otwieranej klapy tylnej, lecz jedynie wycięcie w środkowej części, ułatwiające zaladunek.
Uczestniczyliśmy w pokazie samochodów Syrena R 20 zorganizowanym przez fabrykę na kilka dni przed uroczystością centralnych dożynek w Bydgoszczy. Samochody oglądał zastępca członka Biura Politycznego KC PZPR, I Sekretarz Komitetu Warszawskiegn PZPR, Józef Kępa oraz Sekretarz KW Witold Dryll. Wyrażali się oni z uznaniem o samochodach serii prototypowej, przekazując załodze żerańskiej fabryki wyrazy uznania z okazii wykonania serii prototyoowej samochodu Syrena R 20 w rekordowo krótkim czasie. Przecież w marcu br. nadeszła ostateczna wersja dokumentacji technicznej, a już na początku września przekazano pierwsze samochody. Rozprowadzaniem tych wozów dla rolnictwa zajmie się Centrala Zaopatrzenia Rolnictwa Agroma; w tym roku Żerań ma dostarczyć 500 sztuk Syren R 20.
FSO kończy zdecydowattie produkcję Syren, gdzie wiec bedą wytwarzane te wozy, będace jedna z propozcji naszego przemysłu motoryzacyjnego dla rolnictwa? W Fabryce Samochodów Malolitrażowych w Bielsku-Białej nie bardzo kwapią się do podjęcia produkcji tego modelu, mając w swym programie produkcyjnym odmianę dostawczą Syreny-Bosto. Szkoda by jednak zaniechać wytwarzania rolniczych odmian Syren R 20, po wykonaniu serii zaledwie kilkuset sztuk. Wprawdzie w Poznaniu fachowcy mozolą się nad samochodami dla potrzeb rolnictwa, tam powstają prototypy samochodu rolniczego na bazie zespołów FSO Warszawy. Jeżeli znajdą się moce produkcyjne do wytwarzania samochodów dla rolnictwa średniej ładowności, niewątpliwie trzeba uwzględniać w planach produkcyjnych wytwarzanie rolniczych Syren. Prototypy są udane, pierwsze egzemplarze wzbudziły spore zainteresowanie rolników, takie podstawowe zespoly jak podwozie, silnik oraz elementy nadwozia są produkowane na Śląsku i mimo pełnych przygotowań do produkcjii licencyjnego samochodu małolitrażowego jeszcze przez wiele lat będą wytwarzane w Bielsku. W takiej sytuacji decyzja może być tylko jedna: samochody rolnicze Syrena R 20 muszą się znaleźć w seryjnej produkcji. Może na razie w Bielsku?
ST. SZELICHOWSKI
(Motor '72)
 

Polski Fiat 125p


Niewątpliwym sukcesem ekipy oraz żerańskiej fabryki było sklasyfikowanie Polskiego Fiata 125p w tegorocznym Rojdzie Monte Carlo na 24 miejscu. Załoga: Robert Mucha i Lech Jaworowicz znalazła się w gronie najlepszych kierowców rojdu. Jako jeden z pierwszych gratulacje dla najlepszej pa!skiej załogi przesiał premier Piotr Jaroszewicz. Honorowym starterem Polskich Fiatów w Warszawie w tegorocznym RMC był dyrektor naczelny FSO mgr inż. Jerzy Bielecki.
Motor '72